Legitymacja podmiotowa przy odwołaniu do Prezesa KIO
Wykonawca, uczestnik konkursu oraz inny podmiot
W pierwszej kolejności legitymacja podmiotowa przy odwołaniu do Prezesa KIO została przyznana wykonawcy ubiegającemu się o udzielenie zamówienia publicznego lub biorącego udział w konkursie. Wyznaczenie tej grupy podmiotów legitymowanych wymaga jednak uwzględnienia dynamicznego charakteru definicji wykonawcy zawartej w art. 7 pkt 30 ustawy p.z.p. Stosownie do jej treści na różnych etapach postępowania o udzielenie zamówienia publicznego przymiot wykonawcy będzie przysługiwał różnym grupom podmiotów. Dla przykładu ci z wykonawców, którzy nie złożyli ofert, po upływie terminu składania ofert nie będą już wykonawcami. Podobnie wykonawca, który został wykluczony z przetargu ograniczonego nie ma przymiotu wykonawcy w trakcie oceny ofert. Odpowiednikiem uprawnienia wykonawcy do wnoszenia środków ochrony prawnej w trakcie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego jest analogiczne uprawnienie przyznane uczestnikowi konkursu.
Legitymacja podmiotowa przy odwołaniu do Prezesa KIO została przyznana także „innego podmiotowi”. Zakresem tego pojęcia objęte będą wszelkie osoby inne niż wykonawcy ubiegający się o udzielenie zamówienia (względnie uczestnicy konkursu), których uprawnienie do wzięcia udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, mające źródło w normie prawnej, zostaje bezpodstawnie ograniczone przez zamawiającego. Przykładem takiej osoby jest wykonawca, który nie został zaproszony do udziału w negocjacjach bez ogłoszenia, pomimo iż złożył ofertę w unieważnionym uprzednio przetargu nieograniczonym lub ograniczonym. „Innym podmiotem” będą potencjalni wykonawcy, którzy kwestionują prawidłowość zastosowania trybów niekonkurencyjnych przez zamawiającego (zamówienie z wolnej ręki, negocjacje bez ogłoszenia).
Interes w uzyskaniu zamówienia jako element legitymacji podmiotowej przy odwołaniu do Prezesa KIO
Jedną z przesłanek, od zaistnienia której uzależnione jest wniesienie odwołania do Prezesa Krajowej Izby Odwoławczej, jest posiadanie interesu w uzyskaniu zamówienia. Interes w uzyskaniu zamówienia, zgodnie z definicją wskazaną w orzeczeniu Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 3 lipca 2014 roku, sygn. KIO 1231/14, to nic innego, jak możliwość jego uzyskania. Interes posiadać będzie ten wykonawca, który wskutek decyzji zamawiającego traci możliwość uzyskania zamówienia. Tym samym niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie zamawiającego pozbawia go możliwości uzyskania zamówienia. Krąg podmiotów legitymowanych ulegnie jednak drastycznemu zawężeniu z chwilą upływu terminu składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu. Wówczas bowiem interes będzie co do zasady przysługiwać podmiotom, które złożyły w postępowaniu oferty lub wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu.
Szkoda (rzeczywista lub hipotetyczna) w wyniku naruszenia przez Zamawiającego przepisów p.z.p.
Szkoda jako przesłanka środka odwoławczego powinna być rozumiana w sposób cywilistyczny, tj. zarówno jako strata, jak i jako utracone korzyści, przy czym w praktyce przeważać będzie ten drugi rodzaj szkody, zaś utracone korzyści to utracone przez wykonawcę (lub inną osobę) przychody z uzyskanego zamówienia. Szkoda nie musi mieć charakteru majątkowego. Zgodnie z poglądfem prawnym wyrażonym przez Krajową Izbę Odwoławczą w wyroku z dnia 16 lutego 2011 roku, sygn. KIO 246/11, „Przez szkodę rozumie się uszczerbek majątkowy lub niemajątkowy, jakiego doznaje poszkodowany w wyniku określonego działania lub zaniechania”. Zazwyczaj szkoda przybiera postać pozbawienia wykonawcy możliwości uzyskania określonego zysku w następstwie uniemożliwienia mu wzięcia udziału w postępowaniu bądź w następstwie uniemożliwienia wyboru jego oferty.
Do wniesienia odwołania wystarczająca jest jednak sama możliwość poniesienia szkody jako prawdopodobne następstwo naruszenia przez zamawiającego przepisów. Wystąpienie szkody jako takiej nie jest warunkiem sine qua non zasadności środka odwoławczego. Rozwiązanie to umożliwia wnoszenie środków ochrony prawnej już wobec pierwszych czynności zamawiającego dokonanych w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego (np. odwołanie od postanowień ogłoszenia o zamówieniu) czy też wobec oceny wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu bądź ofert wstępnych bez konieczności wykazywania realnego uszczerbku po stronie wykonawcy. Trudno bowiem sobie wyobrazić, jak można wykazać faktyczne poniesienie szkody np. w przypadku wykluczenia wykonawcy na skutek oceny jego wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, w sytuacji gdy nie wiadomo jeszcze, jakie oferty złożono w postępowaniu.
Po więcej informacji na temat zamówień publicznych zapraszam na profil na Facebook’u, gdzie w każdy poniedziałek, środę i piątek publikuję post o zamówieniach publicznych: https://www.facebook.com/Radca.Prawny.z.Krakowa
Zachęcam też do lektury poprzednich tekstów zamieszczonych na blogu:
Komunikacja na linii zamawiający – wykonawca
Podmiotowe środki dowodowe
Oferty w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego
