Zadośćuczynienie za naruszenie więzi rodzinnej
Ustawą z dnia 24 czerwca 2021 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2021r., poz. 1509), która weszła w życie 19 września 2021 roku, do kodeksu cywilnego wprowadzony został przepis dopuszczający możliwość dochodzenia naprawienie szkody niemajątkowej w sytuacji, gdy pokrzywdzonymi są osoby bliskie względem bezpośrednio poszkodowanego, a sama krzywda polega na niemożności utrzymywania więzi rodzinnej między tymi pierwszymi a tym drugim, wskutek doznania przez niego ciężkiego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia. Wykładani ww. przepisu rodzi jednak pewne problemy.
Celem art. 4462 kodeksu cywilnego jest ochrona prawna tzw. osób pośrednio poszkodowanych wskutek czynu niedozwolonego, a więc takich, których szkoda (w tym wypadku niemajątkowa) wynika ze szkody wyrządzonej bezpośrednio poszkodowanemu (ciężkiego i trwałego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia). Jako osoby pośrednio poszkodowane rozumieć należy najbliższych członków rodziny poszkodowanego bezpośrednio. Oznaczenie kręgu uprawnionych powinno zatem następować w sposób tożsamy z modelem przyjętym przy wykładni art. 446 § 3 i 4 kodeksu cywilnego. Pojęcie najbliższych członków rodziny jest nieostre (rodzina nie jest definiowana w prawie cywilnym), jednakże biorąc pod uwagę cel ochronny określony zarówno w art. 446 § 3 i 4 kodeksu cywilnego oraz komentowanego przepisu przyjąć należy szeroką definicją tego pojęcia.
Kolejną przesłanką nastręczającą trudności interpretacyjnych jest określona w komentowanym przepisie „niemożność nawiązania lub kontynuowania więzi rodzinnej jako skutek” ciężkiego i trwałego uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia. Pojęcie więzi rodzinnej jest nieostre, jak również nie posiada definicji ustawowej. Pojęcie to, na gruncie omawianego przepisu, pełni funkcję ograniczającą pole stosowania art. 4462 kodeksu cywilnego. Może się bowiem zdarzyć, iż osoba należąca z racji ścisłego pokrewieństwa do najbliższych członków rodziny poszkodowanego, nie odczuwa z nim więzi rodzinnej (o czym decyduje nie tylko jej subiektywne poczucie, ale także obiektywne fakty towarzyszące życiu danej rodziny). Przez kontynuację więzi rodzinnej należy rozumieć możność utrzymania dotychczasowej wspólnoty i bliskości rodzinnej (której ważnym elementem jest utrzymywanie z poszkodowanym kontaktu niezakłóconego jego stanem zdrowia). Z kolei pojęcie nawiązania więzi rodzinnej dotyczy przychodzącego na świat dziecka.
