Obowiązki i uprawnienia pracodawcy w okresie upałów

O ile wysoka temperatura i słoneczna pogoda oczekiwana jest podczas planowanego urlopu, szczególnie w okresie wakacyjnym, to praca wykonywana w ww. warunkach jest uciążliwa. Kodeks pracy oraz akty wykonawcze wydane na jego podstawie nie tylko przyznają pracodawcy określone uprawnienia, ale także nakładają na niego obowiązki związane z łagodzeniem skutków upałów dla pracowników.

Obowiązek zapewniania posiłków i napojów

Zgodnie z art. 232 kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych, nieodpłatnie, odpowiednie posiłki i napoje, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje tych posiłków i napojów oraz wymagania, jakie powinny spełniać, a także przypadki i warunki ich wydawania. Doprecyzowanie ww. obowiązku znajduje się w § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 28 maja 1996 roku w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. z 1996 r, nr 60, poz. 279 z późn. zm.). Zgodnie z § 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia pracodawca zapewnia napoje pracownikom zatrudnionym w warunkach gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25°C. Z kolei w przypadku stanowisk pracy w zamkniętych pomieszczeniach obowiązek taki pojawia się, kiedy słupek rtęci przekroczy 28°C. (§ 4 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia). Co istotne, udostępnienie napojów odbywa się nieodpłatnie, a za brak napojów w pracy pracodawca nie może wypłacić ekwiwalentu.

Obowiązek zapewniania odpowiednie temperatury pomieszczeń i stanowisk pracy

Pracodawca ma obowiązek zabezpieczenia pomieszczeń i stanowisk pracy przed niekontrolowaną emisją ciepła. Zgodnie z § 15 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) pomieszczenia pracy i ich wyposażenie powinny zapewniać pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. W szczególności w pomieszczeniach pracy należy zapewnić oświetlenie naturalne i sztuczne, odpowiednią temperaturę, wymianę powietrza oraz zabezpieczenie przed wilgocią, niekorzystnymi warunkami cieplnymi i nasłonecznieniem, drganiami oraz innymi czynnikami szkodliwymi dla zdrowia i uciążliwościami. Temperatura w pomieszczeniu, w którym wykonywana jest praca powinna być odpowiednia do jej rodzaju (metod pracy i wysiłku fizycznego niezbędnego do jej wykonania), przy czym nie powinna być niższa niż 14°C (287 K), chyba że nie pozwalają na to względy technologiczne, albo 18°C (291 K) w pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna oraz w pomieszczeniach biurowych (§ 30 ww. rozporządzenia.) Zarówno pomieszczenia, jak i znajdujące się w nich stanowiska pracy powinny być zabezpieczone przed niekontrolowaną emisją ciepła w drodze promieniowania oraz przed napływem chłodnego powietrza z zewnątrz. Należy w nich zapewnić wymianę powietrza wynikającą z potrzeb użytkowych i funkcji pomieszczeń, bilansu ciepła i wilgotności oraz zanieczyszczeń. Jeżeli pracodawca zdecyduje się ogrzać powietrze za pomocą klimatyzacji, to doprowadzane z zewnątrz za jej pomocą powietrze, zgodnie z wymaganiami określonymi w § 35 ust. 1 ww. rozporządzenia powinno być oczyszczone z pyłów i substancji szkodliwych dla zdrowia. Klimatyzacja lub wentylacja nie może powodować przeciągów, wyziębienia lub przegrzewania pomieszczeń pracy. Nie dotyczy to wentylacji awaryjnej (§ 35 ust.2) Strumień powietrza pochodzący z urządzeń wentylacji nawiewnej nie powinien być skierowany bezpośrednio na stanowisko pracy (§ 35 ust.3).

Uprawnienie do skrócenia czasu pracy lub polecenia wykonywania pracy zdalnej

W przypadku bardzo wysokich temperatur pracodawca może podjąć decyzję o skróceniu czasu pracy. Nie jest to jednak obowiązek pracodawcy, a jedynie jego dobra wola. Pracodawca nie może w związku z tym obniżyć wynagrodzenia pracownikom. Innym rozwiązaniem jest ustanowienie przerw w pracy, np. w przypadku osób wykonujących pracę na zewnątrz lub wprowadzenie polecenia pracy zdalnej podczas upałów.